Bilginin Toplumsal Tarihi 1 _{Gutenberg’den Diderot’ya}

“Peter Burke’ün araştırmacı ellerinde bilginin toplumsal tarihi kavramı, felsefi kışkırtıcılığını etrafa saçıp makul, ihtiyatlı ve tarihsel olarak zengin bir hal alıyor. Çok güzel yazılmış, herkesin okumasına uygun bir tarih sentezi.” (Prof. Dr. Steven Shapin / Kaliforniya Üniversitesi)

Peter Burke bu kitapta, matbaanın icadından Encyclopédie’nin yayımlanışına kadar geçen zamanda, Avrupa’da bilginin örgütlenmesindeki değişimleri incelemek üzere sosyokültürel bir yaklaşım benimsiyor. Mannheim’dan Foucault’ya, değişik bilgi sosyolojilerini değerlendirdikten sonra bir toplumsal grup olarak aydınları ve düşünsel yaratıyı destekleyici ya da engelleyici bir konumda olabilen toplumsal kurumları –özellikle de üniversiteleri ve akademileri– ele alıyor.

Kitapta çeşitli bölümler halinde bilgi coğrafyası, antropolojisi, siyaseti ve ekonomisi üzerinde duruluyor. Bilginin toplanmasında, sınıflandırılmasında, yayılmasında ve bazen de gizlenmesinde şehirlerin, akademilerin, devletlerin ve pazarın oynadığı roller tartışılıyor. Son olarak okuyucu, dinleyici, izleyici ya da tüketicinin bilgi karşısındaki konumu değerlendiriliyor ve bu bağlamda 17. yüzyılda hararetli tartışmalara konu olan, bilginin güvenilirliği sorunu inceleniyor.

Peter Burke, bilgiyi çoğul olarak yani farklı biçimleriyle inceliyor. Özellikle basılı, diğer bir deyişle akademik bilgi üzerine yoğunlaşsa da matbaanın icadı ve Avrupa dışındaki dünyanın keşfiyle birlikte yaşanan bilgi “patlaması”nın tarihini kadın–erkek, teorik–pratik, üst–alt, Avrupalı–Avrupa dışı gibi farklı bilgiler arasında yaşanan karşılıklı bir etkileşim süreci olarak ele alıyor.