Dört Kapı Kırk Eşik _{İslam Toplumlarında Süfi Gelenekler ve Derviş Tipleri}

Tasavvuf İslâm tarihinin bütün dönemlerinde müslüman toplumların en yaygın ve etkin temayüllerinden, anlama ve yaşama biçimlerinden biridir. Aslında her dinin hatta her ideolojinin bir mistik tarafı ve buna göre şekillenip gelişmiş mistik tipleri vardır. Züht, tasavvuf ve tarikat dönemlerinden geçerek gelişen ve kendine mahsus bir kavramlar dünyası, bir nazariyat inşa eden, peşisıra kurumlaşan İslâm mistisizmi tasavvuf, irfan ve işrakîlik adları altında İslâm düşüncesinin ana damarlarından biri olmuştur. Zahit, mutasavvıf, mürit, derviş, sûfi, abdal, şeyh, mürşit, kutup, melâmi, ehli tarikat, sultan, çelebi, dede, pîr, baba, hurufî, veli, bektaşî, ahi, rind, kalender, evliya, ârif, meczup, âşık, mecnun... gibi hem tasavvuf kitaplarında hem de edebiyat başta olmak üzere İslâm kültür alanlarının hemen hepsinde rastladığımız tipler İslâm tasavvufu ve tarikat kültürünün ortaya çıkardığı büyük bir zenginliğin ve derinliğin işaretleridir. Süleyman Uludağ'ın elinizdeki eseri, hangi ad altında ortaya çıkmış olursa olsun ve hangi nitelikte bulunursa bulunsun; uzun tarih boyunca müslüman toplumlarda ortaya çıkan başlıca tasavvufî hareketleri ve bunların tiplerini tasvir etmek, değerlendirmek maksadıyla kaleme alınmıştır. Bu yönüyle tasavvuf ve edebiyat başta olmak üzere İslâm ilimleri, kültürü ve sanatlarıyla ilgilenecek herkesin müstağni kalamayacağı özelliklere sahiptir.