Eşari Kelamcı Abdurrahman el-Mütevelli ve Kelami Görüşleri

İslam düşüncesinin en önemli ve güçlü dallarından birini kelam ilminin teşkil ettiği bilinmektedir. Muꜥtezile elinde filizlenen bu ilim dalına sonraki süreçte Ehl-i sünnet kelâmı da çok büyük katkı vermiştir. Bu ilim dalına yaptığı hizmetle ona katkı sunanlardan biri de döneminin önemli âlimleri arasında yer alan ve bir süre Nizâmiye Medresesi’nde müderrislik yapan Abdurrahmân el-Mütevellî (öl. 478/1086) olmuştur. Eş‛arî anlayış doğrultusunda fikir beyan eden, ilgili konularda mezhebinin yaklaşımını teyit etmeye gayret gösteren Mütevellî, kelâmın yeni bir anlayışa evrileceği bir devirde yaşamış ve bu alanda bir eser kaleme almıştır. İmâmü’l-Haremeyn Ebü’l-Meâlî el-Cüveynî ile (öl. 478/1085) aynı çağ ve devletin egemenliği altında, yakın bir coğrafyada yaşayan Mütevellî, muhakkak devrinin en güçlü ve tanındık âlimleri arasında yer alan bu büyük ilim adamının, meşhur kelâm eseri el-İrşâd’dan ilham ile el-Ğunye veya el-Muğnî adıyla bilinen bir çalışma kaleme almıştır. Onun bu kelâm eseri, muhtemelen el-İrşâd’dan yoğun bir şekilde esinlendiği için, çok fazla bir şöhrete ulaşmamış olsa da, mütekaddimîn Eş‛arî anlayışın bir özeti konumunda bulunması itibariyle bir değeri hak etmektedir. İşte hacim olarak nispeten muhtasar olsa dahi içeriği oldukça zengin olan söz konusu eser, elinizdeki bu çalışmanın ana kaynağını teşkil edecektir.