Hakikat ya da Neticeler: İfade Özgürlüğü Bağlamında Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadele

Demokrasi ile temel hak ve özgürlükler üzerinde yıkıcı etkileri bulunan çevrimiçi bilgi çarpıtma, günümüz bilgi ekosisteminin mücadele edilmesi gereken en önemli sorunlarından biridir. Ancak bu mücadelede verilecek yanıtların ifade özgürlüğüne hukuka aykırı müdahalelerle sonuçlanması hayli olasıdır. Çalışma, çevrimiçi bilgi çarpıtmayla bu müdahaleler olmadan nasıl mücadele edilebileceğini ele alır. Bunu yaparken Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin konuya ilişkin içtihadından, Birleşmiş Milletler'in, Avrupa Birliği'nin, ulusal düzenlemelerin ve sosyal medya platformlarının yanıtlarından yararlanır. Çevrimiçi bilgi çarpıtmayla mücadele, bilgi ekosisteminin yapısal sorunlarının giderilmesini ve güvenli bir bilgi ekosisteminin inşasını öncelemelidir. İfade özgürlüğünü sınırlayan hukuksal düzenlemelere gidilmesi durumunda ise bu düzenlemelerin hukukla öngörülmesi, meşru amaç izlemesi ve demokratik bir toplumda gerekli olması şarttır. İfade özgürlüğünü ya hakikat ya da neticeler ikilemine sıkıştırmak ne kuramsal ne de normatif olarak haklılaştırılabilecek bir yaklaşımdır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

ÇEVRİMİÇİ BİLGİ ÇARPITMANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ

I. Tanımları, Araçları ve Aktörleri Açıklığa Kavuşturmak

A. Bilgi ve Bilgi Düzensizliğine İlişkin Kavramsal Zorluklar

1. Bilgi Üzerine Üç Soru

2. Bilgi Düzensizliği

3. Bilgi Çarpıtmanın Benzer Kavramlarla İlişkisi

B. Bilgi Çarpıtmanın Yaratımı, Dağıtımı ve Etkisi

1. Ortam ve Araçlar

2. Aktörler

3. Etki

II. Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayı İfade Özgürlüğü Bağlamına Yerleştirmek

A. İfade Özgürlüğü Kuramı ve Çevrimiçi Bilgi Çarpıtma

1. Korkusuz İfade Özgürlüğü: Parrhesia

2. John Milton ve Areopagitica

3. John Stuart Mill, Düşünce ve Tartışma Özgürlüğü Üzerine

B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Çevrimiçi Bilgi Çarpıtma

1. İfade Özgürlüğünün Kapsamına, Kullanılmasına Yönelik Sınırlamalara ve Yüklediği Görev ve Sorumluluklara Çevrimiçi Bilgi Çarpıtma Ölçeğinde Bakış

2. Mahkeme'nin Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla İlişkilendirilebilir İçtihadı

3. Hakları Kötüye Kullanma Yasağı ve Çevrimiçi Bilgi Çarpıtma?

İKİNCİ BÖLÜM

ÇEVRİMİÇİ BİLGİ ÇARPITMAYLA MÜCADELE

I. Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadeleye Yönelik Düzenleyici Yanıtlar ve Alternatif Çıkış Yolları

A. Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadeleye Yönelik Düzenleyici Yanıtlar

1. Uluslararası Örgütlerin Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadeleye Yönelik Attığı Adımlar

2. Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadeleye Yönelik Ulusal Düzenlemelerde Ortak Yaklaşımlar

3. Sosyal Medya Platformlarının Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmaya Yönelik Yanıtları

B. Alternatif Çıkış Yolları

1. Doğrulama (Fact-Checking) Uygulamaları

2. Sayısal Medya ve Bilgi Okuryazarlığı

3. İçerik Temelli Yasaklamalar Yerine Şeffaflığın ve Hesap Verebilirliğin Yükselişi

II. Türkiye'de Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadeleye Yönelik Hukuksal Çerçevenin Değerlendirilmesi

A. 5651 Sayılı Kanun Çerçevesinde Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla Mücadele

1. 5651 Sayılı Kanun'un Amacı ve Kapsamı

2. 5651 Sayılı Kanun'da Tanımlanan Aktörlerin Yükümlülük ve Sorumlulukları

3. 5651 Sayılı Kanun'da Öngörülen İçerik Düzenlemeleri

B. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nun Çevrimiçi Bilgi Çarpıtmayla İlişkilendirilebilir Düzenlemeleri

1. Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A)

2. Fiyatları Etkileme Suçu (TCK m. 237)

3. Savaşta Yalan Haber Yayma Suçu (TCK m. 323)

SONUÇ

KAYNAKÇA