Hapishane Günlüğü

1942 yılının Ağustos ayında Vietnam-Çin sınırını geçerken gözaltına alınan Ho Chi Minh, insanlık dışı koşullarda bir yıldan fazla tutuklu kaldı. Hapishane Günlüğü, Ho’nun bu süreçte klasik Çin şiirinin “Tang” formuyla yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. Ho bu şiirlerde, baskı altındaki tutsağın umutlarını ve gelecek düşlerini iyimser bir söylemle yansıtır. Kendi deyişiyle bu karanlık günlerden onu “özgürlüğe yakınlaştıracak dizeler söylemek” için yararlanmıştır. Böylece, prangalı mahkûmların yağmur altında geçtikleri dağ yolu ya da karanlık hücreye sızan ışık huzmesi üzerine yazılan yalın dörtlükler genel siyasal mücadelenin metaforları haline gelir. 20. Yüzyıla damgasını vurmuş bir milli kurtuluş savaşı önderinin, sadece “siyasal direnç bildirisi” olmakla kalmayan, otuza yakın dünya diline çevrilmiş ve “Vietnam Ulusal Hazinesi” sıfatıyla anılan alçak gönüllü, lirik şiirleri.

HO CHI MINH (1890-1969)

Devrimci, politikacı, şair ve Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk başkanı. 1890’da orta Vietnam’daki Annam bölgesinde doğdu. Gerçek adı Nguyen Sinh Cung’du. “Ho Chi Minh” adı “aydınlatan, ışığa kavuşturan” anlamına gelir. Yirmi iki yaşında, Londra’ya gelene kadar bir Fransız gemisinde hamal olarak seyahat etti. Londra’da üç yıl kaldıktan sonra uluslararası işçi hareketinin birçok lideriyle tanıştığı Paris’e gitti. Fransız Sosyalist Partisi’ne katıldı ve 1919’da Versailles Konferansı’nda Çinhindi’nin sömürge ülkeleri için eşitlik çağrısında bulundu. Daha sonra, Komünist Enternasyonal’in kongrelerine katıldığı Rusya’ya geçti. Sonrasında Çin’e gitti ve burada Komünist Parti ile ilişki kurdu. 1927’de milliyetçi Çan Kay Şek komünistlere büyük bir katliamla ihanet ettiğinde, Ho Chi Minh kıyımdan kurtulmayı başardı. Çin’de ve o dönemki adlarıyla Burma ve Siam’da dönüşümlü olarak devrimci grupların örgütlenmesine katıldı. 1930’da Vietnam (Çinhindi) Komünist Partisi’nin kuruluşunda yer aldı. Fransızlar tarafından gıyabında idama mahkûm edildi. 1941’de Vietnam Bağımsızlık Cephesi’nin (Viet Minh) kuruluşunu ilan etti. 1942’de, Japon işgaline karşı birleşik mücadele için görüşmelerde bulunmak amacıyla gittiği Çin sınırında milliyetçi Kuomintang’ın polisi tarafından hapse atıldı. Ünlü Hapishane Günlüğü’nü oluşturan şiirlerini yazdığı bir yıldan fazla süren tutukluluğunun ardından serbest bırakıldı. Ayrılışından yirmi sekiz yıl sonra ülkesine dönerek Japon işgalcilere karşı gerilla mücadelesini başlattı. 1945 yılında ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından sosyalist işçi ve köylü devleti Vietnam Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. Fransız sömürgecilerin savaşla karşılık vermesi üzerine dokuz yıl sürecek yeni bağımsızlık savaşı başladı. 1954’te Fransızlara karşı kazanılan büyük zaferin ardından Ho Chi Minh, Vietnam Devlet Başkanı ilan edildi. Bağımsızlık ve demokrasi sürecinin onuncu yılında, sömürgeciliğin dünya jandarmalığı rolünü üstlenmiş ve Güney Vietnam hükümetinin hamiliğini yapan ABD doğrudan savaşa dâhil oldu. Amerika’nın 1964’ten 1968’e kadar süren bombardıman savaşına karşı direnişi ve Güney Vietnam’daki ulusal kurtuluş cephesi Vietkong’un efsanevi mücadelesiyle Ho Chi Minh bütün dünyada kurtuluş hareketlerinin sembolü haline geldi ve bağımsızlık mücadelesi veren sömürge ülke halkları nezdinde büyük önder sıfatıyla selamlandı. Başkan Ho Chi Minh, beş milyona yakın Vietnamlının yaşamını kaybettiği savaşın büyük zaferle sonuçlanışını göremedi. Geçirdiği kalp krizi sonucu 2 Eylül 1969’da yetmiş dokuz yaşında yaşamını yitirdi.