İlim Yolunda: Taşköprülüzade

Osmanlı’nın ilk ansiklopedisti ve bilim tarihçisi kabul edilen Taşköprülüzâde; alimin eş-Şekaik (Alimler Ansiklopedisi) ve Miftahu’s-Saadet (İlimler Ansiklopedisi) eserlerinden hareketle Doç. Dr. Fatih İbiş tarafından kaleme alındı.

“Ebu’l Hayr” Ahmed Taşkörülüzade hayatı boyunca dar kapısından girdiği ilmin talebesi olmuş, yürüyüşlerinin hakkını veren ilim talebelerine hocalık etmiş ve iz bırakan alimler yetiştirmiştir. Taşköprülüzade’nin iz sürme ve iz bırakma seyrini ilim merakını eş-Şakaik’in girişinde yer alan “Sağı soldan, doğruyu eğriden ayırmaya başladığım günden beri ulema menkıbeleri ve onların haberlerini öğrenmeye çok meraklıydım. ... Nesiller gelip geçtikçe neredeyse onların da isimleri ve resimleri, nesillerin dilinden ve zihninden kazınıp gidecekti.” ifadelerinden okuyabiliyoruz. Nitekim alimlerin hayatını anlattığı aynı eserinde kısaca kendi yaşamına da değinme gerekçesini tevazuuyla izah eder “Efendilerin huzurunda hizmetkarların da anılması gerekir.” Dahil olduğu nesille birlikte geleceği de gözeten Taşköprülüzade’nin, gün gelip kendi hayatının da aynı hüsnü niyetle kayda alınacağını, yeni bir nesle aktarılacağını öngördüğünü; okuyucuların alimin hayatına ana hatlarıyla değinen bu kitabı okurken ayrı bir keyif alacağına inanıyoruz.

Kitabın birinci bölümünde doğumundan alimliğine kadar ailesi, çocukluğu, ilimle ve alimlerle tanışması, müderrisliği, gönüllüsü değilse de kaderinde yazıldığına inandığı kadılık dönemleri anlatılıyor. Üzerinde etkisi, emeği olan alimlerin ve kalbini genişleterek terbiye eden ariflerin konu edildiği ikinci bölümdeyse Taşköprülüzade’nin irfani yönüne tanıklık ediyoruz. Âlimin ilmi yaklaşımları, eserleri, talebeleri hakkındaki bilgiler ve dolayısıyla da alim, ilim, irfan, talebe gibi kavramların içeriğine dair bir keşfe çıktığımız sayfalarsa üç ve dördüncü bölümlerde. Ayrıca kitabın sonunda okuyacağınız “Kendi Kaleminden Taşköprülüzade” bölümüyle alimle bizzat sohbet etmiş kadar olacaksınız. Ek ikideki “Taşkörülüzade’nin Biyografisinde Okuduğu ve Okuttuğu Kitapların Listesi”yse özellikle tarih öğrencilerine iyi bir sürpriz olacak.