Türkçenin Cümle Bilgisi

Dillerin  cümle  yapıları  kendilerine  mahsus  özellikler  sergiler.  Türkçe,  Altay dilleri içinde yer alır ve cümle dallanması soladır, yani ögeleri yüklemin soluna doğru sıralanır. Hint‐Avrupa dillerinde dallanma sağadır, yani ögeler yüklemin sağına sıralanır. Dallanma sadece cümle bütününde değil, öbek kuruluşunda da  kendini  gösterir.  Türkçede  öbek  kurulurken  tamlayan  önce  tamlanan sonra  gelirken,  Hint‐Avrupa  dillerinde  ise  tamlanan  önce  tamlayan  sonra gelir.  Bir  dil  konuşuru  kendine  yabancı  bir  dili  öğrenmek  isterse  dillerin dallanma  biçimini  bilmek  zorundadır.  Türkçenin  dallanması,  yani  öbek  ve ögelerinin  kuruluş  sırası,  Türkçe  konuşurlarının  karşısına  başka  dilleri öğrenirken  en  büyük  engel  olarak  çıkmaktadır.  Yabancı  dil  öğreniri  olarak ortaya  çıkan  kişilerin  dillerin  dallanmasını  ve  özellikle  Türkçenin  dallanma düzenini  öğrenip  yeni  edineceği  dil  ile  kıyas  ederek  farklılığı  bellemelidir. Türkçede cümlenin merkezinde ve yönetiminde  fiil vardır. Fiilin çekimlenmiş hali cümlede yöneticidir, çekimlenmemiş hali de fiilimsi öbeklerinde yönetici olur.  Çekimlenmiş  fiillerde  zaman,  kip,  kişi  vardır,  bunlar  da  cümleyi  özne‐ yüklem  merkezinde  kuracak  ögelerdir.  Çekimlenmiş  fiilin  cümledeki görünümü  olan  yüklem  yoksa  bir  cümleden  söz edilemez.  Cümlenin  kurucu veya merkez kelimesi fiildir.